نیاز به یک جنبش اجتماعی سکولاریست رادیکال
گفتگو با آذر ماجدی

یک دنیای بهتر: شما اخیرا در یک کنفرانس متعلق به جریان اومانیستهای سکولار در لندن شرکت کردید. هدف از این کنفرانس چه بود؟ چه کسانی در آن شرکت داشتند؟ اهداف این جریان چیست؟
آذر ماجدی: این کنفرانس افتتاحیه دفتر لندن یک مرکز تحقیقاتی سکولاریست است با نام اختصاری سی اف آی. تم کنفرانس "سکولاریسم در یک جامعه چتد فرهنگی: محدودیت های مدنی تولرانس" بود. سی اف آی در چندین ایالت آمریکا و در چند کشور دیگر دارای شعبه است. این مرکز توسط فیلسوف آمریکایی "پل کرتز" در سال 1987 بنیان گذاشته شده است. سی اف آی عمدتا یک انستیتوی تحیقاتی، علمی- آکادمیک است که در مورد مذهب، اخلاق و سکولاریسم تحقیق میکند و نشریه هایی در این رابطه منتشر میکند که حدود 100 هزار تیراژ آن است. بنظر میرسد در سال های اخیر که جنبش های مذهبی رشد چشمگیری داشته اند، این انستیتو نیز فعالیت های خود را گسترش داده است. افتتاح دفتری در لندن در پاسخگویی به این نیاز است. ریاست هیات مشاورین این دفتر را ریچارد دوکینز، استاد دانشگاه آکسفورد در تکامل و نویسنده کتاب های متعددی در مورد تکامل و آتئیسم که آخرین آن در میان پرفروش ترین کتابهای بریتانیا و آمریکا قرار داشت، بعهده دارد.
همانگونه که جنبش های مدهبی در دنیا رشد چشمگیری داشته جنبش های سکولاریستی و آته ئیستی نیز به تکاپو افتاده اند. هراس از رنسانس مذهب و جامعه مذهبی این فعالیت ها را گسترده تر و هماهنگ تر کرده است. هم اکنون وب سایت های سکولاریست و آته ئیست بسیاری براه افتاده است. این بنظر من یک روند مثبت است. انقلاب کبیر فرانسه در قرن هجده ضربه بزرگی به نهاد مذهب و کلیسا وارد کرد. پس از آن جوامع دیگر غربی مذهب را تا حدودی حاشیه ای کردند، بدون آنکه تا حد فرانسه به پیش روند. به این ترتیب تنها کشور اروپایی سکولار بمعنی واقعی کلمه فرانسه است. در سایر کشورها با وجود اینکه نقش مذهب و کلیسا در دولت و جامعه کاهش یافته، اصل مهم جدایی دولت از مذهب اجراء نشده است.
پس از فاجعه یازده سپتامبر تلاش برای مبارزه با رشد جنبش اسلامیست به تکاپوی سکولاریستی ویژگی ضد اسلامی بخشیده است. این خصلت ضد اسلامی یکی از مسائل گرگاهی مباحث جنبش سکولاریست است. جنبش سکولاریست دارای یک گرایش بسیار راست است که بویژه در آمریکا چشمگیر است. جالب اینجاست که جریانی که به نئو کنسرواتیو معروف شده، علیرغم گرایشات عمیق مذهبی، بطور نمونه دولت بوش، میکوشد این جنبش سکولاریستی را زیر بال و پر خود بگیرد. جریان دست راستی پرو اسرائیل نیز در این میان بسیار فعال است. آنها اما صرفا بر اسلام تاکید و تکیه دارند. از این رو بسیار مهم است که کمونیسم کارگری بعنوان یک جریان رادیکال، چپ، آزادیخواه و برابری طلب در این جنبش سکولاریستی شرکت فعال داشته باشد و اجازه ندهد که مبارزه علیه مذهب، اسلام یا اسلام سیاسی در دست راست قبضه شود. نقش ما به این معنا بسیار مهم است. البته بشرطه آنکه ما در این مبارزه هوشیار باشیم که راست ما را با خود نبرد و بر سیاست های ما تاثیر نگذارد. زیرا این جریان راست با امکانات بیکران مادی ای که در اختیار دارد میکوشد مبارزه ما علیه مذهب و اسلام سیاسی را باصطلاح "های جک" کند (برباید).
سی اف آی یک جریان اومانیست نیز هست و لذا، حداقل آشکارا از سیاست های راست حمایت نمیکند و خصلتی آکادمیک دارد. سخنرانان عمدتا آکادمیسین بودند که درباره سکولاریسم از زاویه فلسفی و بعضا حقوقی صحبت کردند.
یک دنیای بهتر: تم سخنرانی شما ضرورت یک مبارزه جدی و همه جانبه برای مقابله با تعرض مذهب در کشورهای غربی و اروپایی بود. کمی درباره نکات اصلی این سخنرانی بگوئید. استقبال از این سخنرانی چگونه بود؟ با چه واکنشهایی مواجه شدید؟
آذر ماجدی: پیام اصلی سخنرانی من فراخوانی برای تشکیل یک جنبش وسیع اجتماعی سکولاریست بود. در این رابطه من به خصلت بیش از حد آکادمیک – علمی جنبش سکولاریست اشاره و بر فقدان شور و تعهد برای گسترس سکولاریسم تاکید کردم. گفتم که از کتابخانه ها بیرون بیایید و به درون جامعه بروید. گفتم کمی از جنبش های مذهبی باید بیاموزیم که چگونه برای گسترش جنبش شان مبارزه میکنند. باید جلوی رشد مذهب را بگیریم. اضافه کردم که ما نباید صرفا در عرصه مذهب و بشکل علمی با این جنبش ها مبارزه کینم. این ضمنا یک مبارزه سیاسی و ایدئولوژیک نیز هست. در این زمینه به اسلام سیاسی و به رشد چشمگیر آن نه تنها در خاورمیانه، بلکه در محیط های اسلامی در غرب اشاره کردم. نقش سیاست های آمریکا و اسرائیل در تحکیم و گسترش اسلام سیاسی را برشمردم. یک مبارزه سیاسی – ایدئولوژیک علیه هر دو قطب ضرورت فعالیت امروز ماست. و بالاخره گفتم که ما نباید در مقابل هیچ مذهب و عقیده ای که حقوق انسان، حقوق زن و حقوق کودک را زیر پا میگذارد یا آزادی بیان و نقد و تشکل را محدود میکند، تولرانس نشان دهیم. حقوق انسان در جامعه باید بر مبنای حقوق شهروندی تعیین شود و نه حقوق محیط های معین مذهبی یا فرهنگی. مولتی کالچرالیسم و نسبیت فرهنگی یک مقوله راسیستی است.
این سخنرانی با کف زدن های ممتد حاضرین روبرو شد. در تمام طول کنفرانس شرکت کنندگان به سراغ من میامدند و در مورد سخنرانی صحبت میکردند. بسیاری گفتند که حق با من است و ما باید چنین جنبشی را سازمان دهیم. یک شور وشعفی در میان حضار بوجود آمده بود. سکولاریست ها و اومانیست های هلند، اسکاتلند و رومانی مرا برای سخنرانی دعوت کردند. در این جمع ضمنا فرصتی پیش آمد که من کتابم را به عده ای عرضه کنم که تعدادی از آن بفروش رسید.
در مجموع این کنفرانس قدمی مثبت در جهت رشد جنبش سکولاریستی در بریتانیا بود که اسلامیست ها بخصوص در آن بسیار با نفوذ اند. و امید است که ما بتوانیم در این زمینه نقش موثری در رادیکالیزه کردن این جنبش داشته باشیم.
یک دنیای بهتر: جمعی که در آن سخنرانی کردید اساسا جمع آکادمیک است. فکر میکنید چه تاثیر و نقشی چنین جمعی میتواند در مبارزه علیه مذهب در اروپا داشته باشد؟ مبارزه علیه مذهب نیازمند چه ملزوماتی است؟
آذر ماجدی: مساله اینجاست که بخش اصلی و فعال جنبش سکولاریستی در اروپا، بغیر از فرانسه را این بخش از جامعه تشکیل میدهند. به همین خاطر من اعلام کردم که باید کتابخانه ها را رها کنیم و به درون جامعه برویم. ما باید از این اهرم موجود بنفع ساختن یک جنبش سکولاریست توده ای استفاده کنیم. بعلاوه آکادمیست ها امکان بیشتری برای نفوذ در رسانه های بستر اصلی دارند. این میتواند یک وجه مثبت باشد. رسانه های بستر اصلی ما را سانسور میکنند. بعضا این سانسور زیر فشار حضور فعال و با نفوذ ما شکسته میشود. باید از مکانیزم های جنبش فعلی برای راه یافتن به این رسانه ها کمک گرفت. یک راه توده ای کردن جنبش استفاده از مکانیزم های اجتماعی موجود در جامعه است. ضمنا آکادمیسین ها در میان جامعه از یک اعتبار و احترامی برخوردارند که حضورشان در یک جنبش سکولاریستی و ضد مذهبی کار را تا حدودی تسهیل میکند. مبارزه علیه مذهب یک وجه مهم مبارزه ما برای یک دنیای بهتر، برابرتر و آزاد تر است. پیشبرد این مبارزه در این دوره بدوش ماست. ما باید رسالت خود را دریابیم.
مساله کلیدی اما هشیاری سیاسی ماست. باید به این اصل مهم توجه داشته باشیم که ما میخواهیم رادیکالیسم مان را توده ای کنیم، نه اینکه برای توده ای و شناخته شدن رادیکالیسم مان را رقیق کنیم. اتفاقی که هم اکنون شاهد آن هستیم. بنظر من جریان ایکس مسلم یک نمونه تاسف آور و برجسته این رقیق کردن و کرنش در مقابل راست است.
یک دنیای بهتر: شما در ضمن یک مصاحبه مفصل با "فرانت پیچ مگزین،" یک نشریه پر خواننده اینترنتی داشتید. این جریانی دست راستی است. موضوع گفتگو چه بود؟ این گفتگوها چه جایگاهی برای این جریانات دارد؟
آذر ماجدی: این مصاحبه در اوایل دسامبر آغاز شد و قرار بود که ظرف چند روز تمام شده و بلافاصله به چاپ برسد. اما در طول مصاحبه رفت و برگشت های بسیاری از نظر هر دو طرف ضروری شد و در مجموع یک ماه بطول انجامید. تیتر این مصاحبه "زنان ایرانی در مقابل ملا ها" است که توسط جیمز گلازو سردبیر نشریه انجام شد. قصد گلازو این بود که با من بعنوان رئیس سازمان آزادی زن، که یک سازمان شناخته شده در سطح بین المللی است، علیه جمهوری اسلامی و اسلام سیاسی و درباره جنبش حقوق زن در ایران و مبارزه آن با رژیم اسلامی مصاحبه کند. باید اشاره کنم که این نشریه و نویسندگان اصلی و سردبیر آن به یک جریان دست راستی طرفدار نئو کونسرواتیسم و راست اسرائیل تعلق دارند. اگر مصاحبه را مطالعه کنید متوجه میشوید که با چه شوری از اسرائیل، از سیاست های آمریکا در خاورمیانه و حتی از حمله به ایران حمایت میشود.
از نظر نشریه و جیمز گلازو مصاحبه با من قرار بود که به یک ماشین تبلیغاتی علیه اسلام سیاسی، اسلام و رژیم اسلامی به نفع راست، آمریکا و اسرائیل خدمت کند. صحبت های من باروتی علیه اسلام و جمهوری اسلامی باشد که حمله نظامی به ایران و اسرائیل را توجیه کند. اما این نقشه آنها نقش بر آب شد. باید اعتراف کنم که من مطالعه چندانی در مورد سیاست های این نشریه نکرده بودم. من مواضع خود را توضیح میدادم و روشن است که این مواضع علیه هر دو قطب تروریستی است. در تحلیل از موقعیت اسلام سیاسی من به سیاست های میلیتاریستی آمریکا و تجاوز و سرکوب اسرائیل بعنوان نیرویی در جهت تقویت اسلام سیاسی و موقعیت بین المللی جمهوری اسلامی اشاره کردم و این سر قرقره بحث را باز کرد. سردبیر یک بحث مفصل در دفاع از آمریکا و اسرائیل کرد و میخواست برگردد به موقعیت زنان که من نیز لازم دیدم نظرم را راجع به صحبت او اعلام کنم. بهرحال پس از چندین رفت و برگشت و کوتاه کردن بعضی از نظرات من مصاحبه هفته پیش بچاپ رسید.
این مصاحبه بلافاصله در بیش از ده وب سایت دیگر درج شده است و بعضا در مورد آن بحث کرده اند. تعدادی از خوانندگان چپ نوشته های من در آمریکا به من برای مصاحبه با یک نشریه دست راستی اعتراض کرده اند. عده ای دیگر برایم هورا کشیده اند که جیمز گلازو را بقول آنها سر جایش نشانده ام. برای خود من این استقبال جالب توجه و غیر قابل انتظار بود. من به این دوستان گفتم که ما از هر تریبونی برای ابراز نظراتمان استفاده میکنیم. و باید این کار را بکنیم و گرنه منزوی و در حاشیه جامعه باقی میمانیم. این منزه طلبی چپ سنتی سیاستی غیر اجتماعی و بسیار مضر است. باین ترتیب ما به کسانی دسترسی می یابیم که در حالت عادی برایمان امکان پذیر نیست. نقد سیاست های اسرائیل و آمریکا در این نشریه اگر نه برای اولین بار، جزو موارد انگشت شمار است. باین ترتیب ما میتوانیم به آن دست از انسان های ضد مذهب که از دست دفاع چپ از اسلام سیاسی و اسلامیست ها خسته شده اند و به راست گرایش پیدا کرده اند، یک آلترناتیو سوم، یک قطب سوم را معرفی کنیم. *  

 

دیگر مصاحبه های یک دنیای بهتر